Thi công công trình là gì?
Thi công công trình là quá trình chuyển hóa các bản vẽ thiết kế và kế hoạch thành các công trình vật chất thông qua việc sử dụng nhân lực, vật liệu, máy móc, và kỹ thuật.
- Đây là giai đoạn then chốt trong vòng đời của một dự án xây dựng, nơi các ý tưởng và tính toán trên giấy được biến thành hiện thực.
Thi công công trình không chỉ là việc xây dựng các kết cấu vật lý như móng, tường, sàn, mà còn bao gồm cả việc lắp đặt hệ thống cơ điện, hoàn thiện nội thất, và cảnh quan xung quanh.
- Đặc biệt, trong thời đại công nghiệp 4.0, khái niệm này còn mở rộng đến việc tích hợp các công nghệ tiên tiến như BIM, IoT, và tự động hóa vào quá trình xây dựng
Vai trò của thi công trong ngành xây dựng
Thi công đóng vai trò trung tâm, là “trái tim” của ngành xây dựng, nơi mà giá trị thực sự được tạo ra. Nó là cầu nối giữa giai đoạn lập kế hoạch, thiết kế và giai đoạn sử dụng, vận hành công trình.
- Trong quá trình thi công, các nguồn lực được chuyển đổi thành tài sản hữu hình, tạo ra không gian sống, làm việc, và cơ sở hạ tầng phục vụ xã hội.
- Thi công cũng là nơi thể hiện và kiểm chứng tính khả thi của các giải pháp kỹ thuật, từ đó góp phần thúc đẩy sự đổi mới và tiến bộ trong ngành.
- Hơn nữa, với tỷ trọng chi phí và lao động lớn nhất, thi công là động lực kinh tế chính của ngành xây dựng, tạo việc làm và thúc đẩy chuỗi cung ứng rộng lớn.
Tầm quan trọng của thi công chất lượng
Thi công chất lượng không chỉ là một yêu cầu kỹ thuật mà còn là một nghĩa vụ đạo đức và pháp lý của ngành xây dựng.
- Trước hết, nó đảm bảo an toàn cho người sử dụng công trình, một khía cạnh không thể thương lượng trong bối cảnh đô thị hóa nhanh chóng và sự gia tăng của các công trình cao tầng ở Việt Nam.
- Chất lượng thi công cũng quyết định tuổi thọ và hiệu suất hoạt động của công trình, ảnh hưởng trực tiếp đến chi phí bảo trì và vận hành trong suốt vòng đời.
Trong kỷ nguyên của biến đổi khí hậu, thi công chất lượng góp phần quan trọng vào tính bền vững, giúp công trình chống chịu tốt hơn trước các hiện tượng thời tiết cực đoan và giảm tác động đến môi trường.
- Hơn nữa, với xu hướng hội nhập quốc tế, chất lượng thi công trở thành “danh thiếp” của các nhà thầu Việt Nam trên trường quốc tế, mở ra cơ hội hợp tác và phát triển mới.
Các giai đoạn trong thi công công trình
Giai đoạn chuẩn bị trong thi công công trình
Nghiên cứu hồ sơ thiết kế công trình
Đây là bước đầu tiên và cực kỳ quan trọng, trong đó đội ngũ kỹ sư và quản lý dự án phải nghiên cứu kỹ lưỡng mọi chi tiết trong bộ hồ sơ thiết kế.
- Họ xem xét các bản vẽ kiến trúc, kết cấu, hệ thống MEP (Cơ, Điện, Nước) để hiểu rõ ý đồ thiết kế, xác định các điểm phức tạp, và dự đoán các thách thức có thể gặp phải.
Giai đoạn này còn bao gồm việc kiểm tra tính đồng bộ giữa các bộ môn thiết kế, và trong nhiều dự án hiện đại, công nghệ BIM được sử dụng để phát hiện và giải quyết các xung đột ngay từ đầu.
Khảo sát hiện trường thi công công trình
Không chỉ dựa vào bản vẽ, đội thi công phải trực tiếp đến hiện trường để đánh giá các điều kiện thực tế.
- Họ kiểm tra địa chất bằng cách khoan lấy mẫu đất, đo đạc địa hình để xác định độ dốc và hướng thoát nước.
Việc đánh giá môi trường xung quanh cũng rất quan trọng, bao gồm xác định nguồn nước, đường dây điện, và tác động đến khu dân cư lân cận.
- Ở Việt Nam, với sự đa dạng về địa hình và điều kiện thời tiết, bước này còn bao gồm việc đánh giá rủi ro từ lũ lụt hoặc sạt lở đất.
Lập biện pháp thi công công trình
Dựa trên thông tin thu thập được, các kỹ sư sẽ lập ra một biện pháp thi công chi tiết.
- Đây là bản kế hoạch toàn diện, mô tả cụ thể cách thức và trình tự thực hiện từng hạng mục công việc.
- Biện pháp này bao gồm việc lựa chọn công nghệ thi công (ví dụ: sử dụng cọc khoan nhồi cho nền đất yếu), thiết lập quy trình kiểm soát chất lượng, và xây dựng kế hoạch an toàn lao động.
Đặc biệt, với sự phổ biến của phương pháp Lean Construction ở Việt Nam, biện pháp thi công còn tập trung vào việc tối ưu hóa quy trình, giảm thiểu lãng phí.
Chuẩn bị nhân lực, vật tư, máy móc
Đây là giai đoạn hậu cần then chốt, đảm bảo mọi nguồn lực sẵn sàng trước khi khởi công. Về nhân lực, cần tuyển dụng và đào tạo đội ngũ kỹ sư, công nhân kỹ thuật với đúng chuyên môn và chứng chỉ an toàn.
- Đối với vật tư, nhà thầu phải đặt hàng sớm, đặc biệt là các vật liệu đặc thù hoặc nhập khẩu, để tránh chậm trễ.
- Máy móc như cần cẩu tháp, máy khoan cọc nhồi, hay máy bơm bê tông cần được kiểm tra kỹ thuật và lắp đặt đúng quy cách, đảm bảo vận hành an toàn và hiệu quả
Giai đoạn thi công phần móng công trình
Định vị và đào đất nơi thi công công trình
- Đầu tiên, các kỹ sư sử dụng thiết bị GPS và máy toàn đạc để xác định chính xác vị trí móng theo bản vẽ thiết kế.
- Tiếp theo, máy xúc và xe tải được sử dụng để đào đất đến độ sâu và kích thước quy định, tạo hố móng.
Trong quá trình đào, các biện pháp an toàn như chống sạt lở và thoát nước được áp dụng để bảo vệ công nhân và đảm bảo ổn định hố móng. Sau khi đào, đáy móng được làm phẳng và nén chặt để tạo nền vững chắc.
Gia cố nền móng nơi thi công công trình
Để tăng cường khả năng chịu lực của nền, các phương pháp gia cố như đóng cọc, ép cọc bê tông cốt thép, hoặc cọc khoan nhồi được sử dụng.
- Trong trường hợp đất yếu, có thể áp dụng kỹ thuật gia cố nền bằng vải địa kỹ thuật hoặc đệm cát sỏi.
- Sau đó, một lớp bê tông lót mỏng được đổ để tạo bề mặt phẳng và ngăn chặn sự nhiễm bẩn của đất lên cốt thép móng.
Đổ bê tông móng
Cốt thép móng được chuẩn bị và lắp đặt theo bản vẽ kết cấu, đảm bảo khoảng cách và độ dày lớp bảo vệ.
- Sau khi kiểm tra cốt thép, ván khuôn được lắp đặt và gia cố để chịu áp lực bê tông.
- Bê tông được trộn theo đúng mác yêu cầu và vận chuyển đến công trường bằng xe trộn bê tông.
Quá trình đổ bê tông móng được thực hiện liên tục, kết hợp với đầm rung để loại bỏ bọt khí và đảm bảo độ đồng nhất.
Kiểm tra và bảo dưỡng móng
Sau khi đổ bê tông, các mẫu bê tông được lấy để thử nghiệm cường độ. Quá trình bảo dưỡng bê tông bắt đầu ngay lập tức, bao gồm việc phủ bạt, phun nước hoặc sử dụng hóa chất chống mất nước để giữ ẩm cho bê tông. Trong 7 đến 28 ngày đầu, bê tông được bảo vệ khỏi tác động cơ học và thay đổi nhiệt độ đột ngột. Cuối cùng, kỹ sư tiến hành kiểm tra độ cứng, không nứt nẻ, và cao độ chính xác của móng.
Giai đoạn thi công phần thân công trình
Xây tường và cột khi thi công công trình
Công việc bắt đầu với việc đánh dấu vị trí tường và cột theo bản vẽ. Với cột, cốt thép được buộc và ván khuôn được lắp đặt trước khi đổ bê tông.
- Đối với tường, có thể sử dụng gạch, block bê tông hoặc tường bê tông cốt thép.
- Trong quá trình xây, thợ sử dụng dây căng và thước thủy để đảm bảo tường thẳng đứng và vuông góc.
- Các ô cửa và hệ thống MEP được chừa sẵn trong quá trình này.
Đổ sàn và dầm khi thi công công trình
Ván khuôn, giàn giáo, và cột chống được lắp đặt để tạo khuôn cho sàn và dầm.
- Cốt thép được bố trí theo thiết kế, chú ý đến độ dày lớp bảo vệ và vị trí các thanh thép chịu lực.
- Các hệ thống MEP được đặt trong sàn trước khi đổ bê tông.
- Bê tông được bơm lên cao bằng máy bơm hoặc cần cẩu, sau đó được san phẳng và xoa nhẵn bằng máy xoa nền.
Quá trình này được lặp lại cho mỗi tầng của tòa nhà.
Lắp đặt hệ thống MEP (Cơ, Điện, Nước) khi thi công công trình
Công việc này diễn ra song song với các giai đoạn xây dựng khác. Đường ống nước, ống dẫn điện, và ống gió được lắp đặt trong tường và sàn trước khi đổ bê tông. Các hộp điện và ống luồn dây điện cũng được cố định vào vị trí. Đối với hệ thống cơ khí như điều hòa và thông gió, các ống lớn được treo trên trần và đi qua các lỗ chừa sẵn trong dầm. Toàn bộ hệ thống được kiểm tra kỹ để tránh xung đột với kết cấu và giữa các hệ thống.
Giai đoạn hoàn thiện việc thi công công trình
Thi công mái và chống thấm
Mái nhà được thi công theo kiểu mái bằng, mái dốc, hoặc mái vòm tùy theo thiết kế.
- Trước hết, kết cấu mái (gỗ, thép, hoặc bê tông) được lắp đặt. Tiếp theo, lớp cách nhiệt và chống ồn được đặt vào.
- Lớp chống thấm như màng bitum, EPDM, hoặc PVC được lắp đặt cẩn thận, đặc biệt chú ý đến các chi tiết như góc, đường nối, và đường ống xuyên qua.
- Cuối cùng, tấm lợp hoặc ngói được lắp để hoàn thiện mái.
Hoàn thiện tường và trần khi thi công công trình
Sau khi xây xong phần thô, tường được trát vữa hoặc bả matit để tạo bề mặt phẳng.
- Trong một số trường hợp, tấm thạch cao được sử dụng để tạo tường và trần giả, giúp che giấu hệ thống MEP.
Sau khi bề mặt đã khô và được chà nhám, một lớp sơn lót được phủ lên để tăng độ bám dính.
- Đối với trần, có thể sử dụng trần thạch cao, trần nhôm, hoặc trần gỗ tùy thuộc vào yêu cầu thẩm mỹ và chức năng của không gian.
Lắp đặt cửa và cửa sổ khi thi công công trình
- Khung cửa gỗ, thép, hoặc nhôm được cố định vào tường bằng vít neo và foam chống cháy.
- Cánh cửa được treo vào khung và điều chỉnh để đảm bảo hoạt động trơn tru.
- Đối với cửa sổ, khung được lắp đặt và khe hở được bịt kín bằng sealant chống thấm.
- Kính cửa sổ được đặt vào khung và cố định bằng nẹp, sau đó được kiểm tra kỹ để đảm bảo khả năng cách âm, chống nước, và an toàn.
Thi công sàn và ốp lát khi thi công công trình
Tùy theo từng khu vực, có thể sử dụng nhiều loại vật liệu sàn khác nhau.
- Đầu tiên, sàn được kiểm tra độ phẳng và được xử lý nếu có khuyết tật. Đối với sàn gỗ, một lớp lót được đặt trước khi lắp ván sàn.
- Với gạch ceramic hoặc đá, vữa xi măng hoặc keo epoxy được sử dụng để gắn gạch.
- Sau khi lát, gạch được chà ron để tăng tính thẩm mỹ và chống thấm. Trong phòng tắm và bếp, công tác ốp gạch tường cũng được thực hiện tương tự.
Sơn và trang trí nội thất
- Trước khi sơn, bề mặt được làm sạch, vá các lỗ nhỏ, và phủ lớp sơn lót. Sơn màu được phủ theo đúng số lớp quy định để đạt độ đồng nhất và bền màu.
- Song song với việc sơn, các công tác trang trí nội thất như lắp đặt tủ bếp, đèn chiếu sáng, và thiết bị vệ sinh được tiến hành.
- Cuối cùng, sàn được vệ sinh và phòng được kiểm tra lần cuối trước khi bàn giao
Xem thêm : Kiến trúc xây dựng
